Doanh nghiệp FDI đóng góp lớn đối với Việt Nam PV: Kể từ năm 1988, khi dự án FDI trước nhất được cấp phép vào Việt Nam đến nay đã 26 năm. Nhìn lại chặng đường hơn ¼ thế kỷ này, ông đánh giá thế nào về những đóng góp của doanh nghiệp (DN) FDI đối với Việt Nam? PGS.TS Đinh Trọng Thịnh: Các DN FDI đã có những đóng góp lớn đối với Việt Nam. Thứ nhất, họ thực thụ tạo ra được năng lực sản xuất mới cho nền kinh tế Việt Nam. Thứ 2, giải quyết được số lượng công ăn việc làm tương đối lớn, từ đó tạo ra thu nhập cho người dân. Thứ 3, họ cũng có đóng góp cho ngân sách quốc gia một khoản tương đối lớn trong bối cảnh quốc gia Việt Nam còn nghèo, nguồn thu ít. Thứ 4, cơ cấu kinh tế Việt Nam chuyển hóa sang công nghiệp nhiều như hiện thời, phải nói có phần đóng góp rất lớn của các DN FDI. Thứ 5, họ góp phần thúc đẩy hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, trong đó có hàng công nghiệp với số lượng tương đối lớn. Đồng thời mở cửa thị trường thế giới cho hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam vươn ra nước ngoài. Thứ 6, nói về công nghệ kỹ thuật cũng có những DN FDI có đóng góp lớn về kỹ thuật bằng cách đưa vào Việt Nam những công nghệ tương đối đương đại với vốn đầu tư cực lớn. Tuy nhiên, những điểm sáng đó chỉ là một phần trong bức tranh dòng vốn ngoại đầu tư trực tiếp vào Việt Nam, trong tổng thể chúng ta chưa ưng ý. Những kết quả đó không cân xứng với kỳ vọng cũng như lượng vốn FDI vào Việt Nam thời kì qua. Gần như 100% doanh nghiệp FDI chuyển giá và trốn thuế thời kì gần đây, các cơ quan chức năng liên tục đưa ra kết quả thanh rà soát cho thấy hàng loạt DN FDI liên tiếp báo lỗ, không nộp thuế hoặc nộp chẳng đáng bao lăm dù đạt doanh thu cao. Mới đây nhất, Thanh tra Tổng cục Thuế phát hiện hàng trăm DN FDI trốn thuế trong năm 2013 với số tiền bị truy thu, truy hoàn lên tới hàng nghìn tỉ đồng. Hình ảnh các DN FDI đang có chiều hướng xấu đi, thưa ông? - Cương trực mà nói, gần như 100% DN FDI ở Việt Nam thực hiện chuyển giá và trốn thuế. Tôi khẳng định nếu đi vào rà soát bất kỳ DN nào cũng có, chỉ là cách rà thế nào thôi. Đây không chỉ là vấn đề của riêng Việt Nam mà các nước hiện đại như Nhật, Mỹ, Pháp… cũng có chuyển giá. Có điều ở các nước phát triển chừng độ chuyển giá ít vì mọi thứ tương đối minh bạch. Còn ở Việt Nam thì như chúng ta đã thấy, cứ soát là thấy vi phạm. Để cuốn FDI hồ hết các nhà nước trên thế giới đều trải thảm đỏ mời các nhà đầu tư và có những ưu đãi về mặt cơ sở hạ tầng, các khoản thu chi, đất đai nhà xưởng, miễn giảm thuế, đặc biệt là các miễn giảm lâu dài… Nhưng trong một trào lưu chung là cuốn FDI, Việt Nam có quá ít kinh nghiệm trong việc quản lý vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. 1001 cách chuyển giá Cụ thể, có những hình thức chuyển giá nào, thưa ông? - Có 1001 cách chuyển giá. Có thể chia làm hai hình thức chính là chuyển giá lãi và chuyển giá lỗ. Trong đó, chuyển giá lỗ là hình thức phổ quát và là thực trạng nhức nhói ở Việt Nam thời gian qua. Có 5 hình thức chuyển giá lỗ. Thứ nhất, là chuyển giá phê duyệt việc nâng cao giá trị tài sản góp vốn. Thứ hai, là chuyển giá ưng chuẩn chuyển giao công nghệ cho phía Việt Nam và các công ty nước ngoài thu phí bản quyền. Thường việc định giá rất khó khăn và mang tính đặc thù, nhưng là loại uổng chiếm tỷ trọng lớn do khấu hao tài sản nhất định vô hình. Thứ ba, là chuyển giá duyệt việc chuyển giao nguyên, vật liệu hàng hóa do xuất hành từ sự chênh lệch thuế suất, thuế thu nhập DN giữa Việt Nam và các nhà nước khác, nơi các bên kết liên có công ty con nhằm định giá nguyên nguyên liệu đầu vào cũng như giá bán sản phẩm cao hơn giá thị trường. Thứ tư, là chuyển giá phê chuẩn việc cung cấp dịch vụ với giá rất cao để chuyển lợi nhuận từ công ty Việt Nam ra nước ngoài. Thứ năm, là chuyển giá duyệt y trả lãi vay vốn sản xuất kinh dinh với lãi suất cao để chuyển lợi nhuận từ DN Việt Nam sang DN kết liên có thuế thu nhập DN thấp hơn ở nước ngoài. Quản lý ngay từ khâu trước tiên Ông đánh giá thế nào về các biện pháp chống chuyển giá ở DN FDI mà Việt Nam đang thực hiện? - Hành vi chuyển giá của các DN kết liên càng ngày càng tinh vi, đương đại và được bưng bít kỹ càng, khó xác định. Hình thức chuyển giá cũng càng ngày càng đa dạng, phong phú. Có những cái rà soát đơn giản là có thể phát hiện ra. Nhưng có cái cần kiểm tra tỉ mỉ từng hợp đồng trong từng thương vụ mới phát hiện ra được. Dù Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính đã có những văn bản hướng dẫn về chuyển giá thế nào, cách thức ra sao, nhưng ở đó chỉ nói đến tổng thể. Còn để thẩm tra giám sát được việc chuyển giá đó phải giám sát chặt chẽ ngay từ khâu trước nhất đến khâu cuối cùng: từ khi họ khai tài sản đầu tư vào cho đến các thương vụ mua bán, khi mua nguyên nguyên liệu, thuê nhân công,… Không thể đợi đến cuối năm mới đi rà như cách chúng ta vẫn làm, bản chất là đã để sót quá nhiều. Phải xây dựng nhà băng dữ liệu Như vậy, cần thêm những biện pháp gì để chống chuyển giá, thưa ông? - Thứ nhất, phải làm rõ ràng quờ các đề nghị về quản lý đối với một DN. Đó là từ khâu đầu vào, phải có hội đồng thẩm định giá rất chặt đẹp khi đưa tài sản vật tư vật liệu từ nước ngoài vào Việt Nam. Phải xây dựng ngân hàng dữ liệu của các mặt hàng khác nhau kể cả về vật tư tài Quảng Cáo Điều đầu tiên là công ty đó phải có nhiều loại xe và nhiều mức giá khác nhau để quý khách có nhiều sự lựa chọn. Tiếp theo đó là chất lượng dịch vụcho thuê xe 4 chỗ, lái xe luôn phải ăn mặc lịch sự, vui vẻ và thân thiện với khách hàng. Giá thuê xe luôn tốt nhất và ổn định nhất trên thị trường cho thuê xe 4,5 chỗ. Việc cưới xin là việc hệ trọng của đời người, chính vì vậy phải lựa chọn một công ty cho thuê xe 4 chỗ như camry, altis, ford mondeo..., Lâu năm và uy tín. Công ty đó đã có rất nhiều khách hàng sử dụng và hài lòng về dịch vụ. |
sản nguyên vật liệu cũng như các đầu ra, đầu vào cho các loại hàng hóa. Khi đã có được định mức và đầu vào chuẩn rồi dựa vào đó để rà soát. Sẽ ra cái sai thôi. Nhà băng dữ liệu của Việt Nam đang rất kém.Thứ hai, phải hoàn thiện chuồng tiêu pháp lý. Trong đó, theo kinh nghiệm của nhiều nước, cơ quan thuế phải là nơi quản lý giá, là cơ quan đóng dấu quyết định chung cục đồng ý với giá sản phẩm hay không. Cơ thuế quan phải đủ lực và có quyền mới làm được điều này. Thứ ba, chế tài về mặt xử lý cũng rất quan trọng. Như Trung Quốc khi phát hiện DN trốn thuế thì phải chịu phạt từ 10-30 lần, khiến DN muốn trốn thuế cũng phải suy nghĩ. Về mặt con người, mỗi cán bộ thuế phải liền có nghĩa vụ, có nghĩ suy, đúc rút kinh nghiệm hàng ngày từ đó mới có thể phát hiện xử lý được các tình huống chuyển giá ở các DN một cách chuẩn xác nhất. Nếu làm cho xong việc thì rất khó ngăn chặn chuyển giá. Cũng cần có cơ chế thưởng xứng đáng với những người đã phát hiện ra, có công tìm tòi, xử lý các khâu chuyển giá từ đó động viên cán bộ. Phải luật pháp hóa chống chuyển giá Ông có thể cho biết, Việt Nam có thể học hỏi gì từ kinh nghiệm chống chuyển giá của các nước khác? - Trước tiên, về pháp luật họ phải pháp luật hóa chống chuyển giá ở khung chế tài cao nhất. Mỹ luật hóa ngay trong các Luật của quốc gia, trong luật thuế cũng có những điều khoản về chống chuyển giá rất rõ ràng, sáng tỏ. Cơ quan thuế phải là người đồng ý giá chuyển nhượng. Đó phải là giá tham chiếu được trên thị trường và được cơ quan thuế đồng ý. Thứ 2, họ có cả một hệ thống dữ liệu cho rất nhiều ngành nghề khác nhau. Từ đó có được cơ sở cho các cán bộ thuế và cơ thuế quan quản lý, xử lý các số liệu tùy chỉnh và cũng răn đe luôn DN phải khai đúng, khai đủ. Chuyên gia Canada, Pháp hay Nhật đều dựa trên các kinh nghiệm đó. Họ làm tương đối chặt chịa đối với một số ngành ở một số lĩnh vực, để từ đó tạo ra được bộ tiêu chuẩn để có thể giám sát được hoạt động kinh doanh của một số ngành nghề và những ngành nghề khác nhau từ đó chống chuyển giá. Thuốc đặc trị chống chuyển giá giờ ở Việt Nam đang thực hành thí nghiệm thỏa thuận trước về phương pháp xác định giá tính thuế (APA) đối với Samsung và một số DN FDI khác. Theo ông, đây có thể coi là liều thuốc đặc trị chống chuyển giá trong thời điểm này? - Đây là cách các nước như Mỹ, Anh, Úc, Canada, Nhật họ đã và đang làm đạt kết quả rất cao. Bởi bản chất APA là đơn vị đó đã thống nhất với cơ quan thuế cái giá họ đăng ký trước. Muốn như thế họ phải dựa trên bộ tiêu chuẩn về đầu vào, đầu ra cũng như định mức tiêu chuẩn và các yếu tố khác hệ trọng đến việc sản xuất kinh doanh để đưa ra. Nó có thể có chênh lệch nhưng không nhiều so với bộ tiêu chuẩn mà cơ quan chức năng đưa ra. Như vậy, việc chống chuyển giá đơn giản hơn rất nhiều. Đây chính là liều thuốc để cơ quan quản lý và DN gặp gỡ nhau và cùng có một cái chung là bộ tiêu chuẩn và theo đó thực thi. Có thể chênh với định mức tiêu chuẩn nhưng lý giải được thì vẫn chấp thuận. Nếu chênh nhiều thì sẽ thẩm tra và hoài tốn kém đó DN phải chịu chứ không phải cơ quan thuế. Hy vọng từ một số DN được thí nghiệm áp dụng sẽ có được định mức chung cho một số lĩnh vực ngành nghề và tăng thêm kinh nghiệm về mặt quản lý. Từ đó mở mang ra với nhiều DN khác, giảm thiểu được tình trạng chống chuyển giá. Trân trọng cảm ơn ông! Trong bài toán cạnh tranh, các nước đều để ý bảo hộ cho những ngành nghề, DN sản xuất trong nước. Ở Việt Nam thời gian qua các nhà quản lý chỉ nặng về mở cửa, ưu đãi cho nhà đầu tư nước ngoài mà quên mất bảo hộ cho nền kinh tế trong nước. Làm thế nào để bảo vệ nền sinh sản trong nước an toàn, không bị đổ bể, không bị ảnh hưởng nhiều khi mở cửa đón FDI vẫn là bài toán mà các nhà hoạch định chính sách Việt Nam chưa thấm nhuần. |
|
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét