Thay mới Phi hư cấu lên ngôi?.

Hai thiên hướng viết hư cấu và phi hư cấu phát triển đồng thời. Nhưng nếu lấy chuyện thật ra mà kể thật thà như đếm cố nhiên sẽ thất bại.

Trong tác phẩm phi hư cấu cũng cần đến một giọng điệu để kể cho ăn nhập với nội dung hao hao như hư cấu. Kết cấu của sự thật khác với thay đổi chi tiết của sự thật! Lấy ví dụ hồi ký ""Cát bụi chân ai"".

Thời kì và các sự kiện bị vặn xoắn theo mô hình trôn ốc. Vừa xếp đặt các sự kiện không theo thời kì tuyến tính mà xáo trộn tất thảy nhưng không bịa ra chuyện nào. Sẽ thấy số đông người viết phi hư cấu gần đây đều là các cây bút trẻ.

""Tuyết""…; thì cũng yêu thích tác phẩm phi hư cấu của ông là ""Istanbul"" thuộc thể loại hồi ký và ""Những màu sắc khác""-một tập tiểu luận văn chương. Mà đỉnh cao nhất là cuốn hồi ký ""Cát bụi chân ai"" (1992).

""Vũ trung tùy bút"" của Phạm Đình Hổ… Đến thời hiện đại. Là cảm giác chung khi đọc tác phẩm phi hư cấu gần đây. Có nhẽ chỉ có sự quay lưng của người đọc mới khiến cho những người viết phi hư cấu tỉnh ngộ để tìm ra một lối viết khác. Nức danh có thể kể đến ""Thượng kinh ký sự"" của Lê Hữu Trác.

Loại thể phi hư cấu đã tồn tại ngay trong thời kỳ văn chương trung đại. Cần nhắc lại rằng. Viết hư cấu hay phi hư cấu đều quan trọng. Điểm đầu và điểm cuối gặp nhau. Điều đáng tiếc là những tác phẩm hay. Phi hư cấu giúp cây bút trẻ tập viết và nhất là viết về những gì gần gụi nhất với mình.

Dòng suy tưởng của nhà văn và người đọc như hòa cùng với nhau. Loại thể phi hư cấu nở rộ. Mà cả trong các giải thưởng văn chương. Một nền văn chương dù nhỏ hay lớn. Thậm chí là trong sự nghiệp một nhà văn. Đổi mới kỹ thuật viết mà các tác phẩm phi hư cấu chỉ cố sát với sự thực. Một cảm giác nhàn nhạt khi đọc. Đọc đi đọc lại không biết chán. Ông vừa khéo lựa chọn những chuyện thật đáng nhớ và đáng giá.

Thế nhưng nhắc đến Tô Hoài. Anh tài trong viết phi hư cấu của nhà văn cũng phải kể đến việc sắp xếp các sự kiện có thật để phục vụ mục đích nghệ thuật như trong tác phẩm hư cấu.

Sắp xếp trình tự. Tránh cơn ""lên đồng"" tập thể của vài người viết khi nghĩ rằng viết phi hư cấu dễ như nhai kẹo. Nếu để ý quan sát. Nhà văn Tô Hoài xứng đáng được gọi là bậc thầy văn chương phi hư cấu.

Phi hư cấu là chuyện thật. ""Tang thương ngẫu lục"" của Phạm Đình Hổ và Nguyễn Án. Điều này đúng với việc viết phi hư cấu.

Như vậy. Chẳng thể nói cái nào hơn cái nào. Không chỉ biểu đạt ở các đầu sách được bày bán. Người đọc ái mộ nhà văn Thổ Nhĩ Kỳ Ô-han Pa-múc (Nobel văn chương 2006) với những tác phẩm hư cấu: ""Tên tôi là đỏ"". Anh tài nghệ thuật viết phi hư cấu của Tô Hoài thể hiện toàn diện ở tác phẩm ""Cát bụi chân ai"" là lời nhận xét không hề quá lời! Mấy năm nay.

Điều này nếu đặt trong tình trạng văn học Việt Nam rất thiếu những tác phẩm hư cấu lớn. Người ta nhớ các tác phẩm phi hư cấu của ông chẳng kém các tác phẩm hư cấu. Dù Tô Hoài viết hàng trăm đầu sách cốt tử là hư cấu. ""Pháo đài trắng"". Ở Việt Nam. Gây chú ý người đọc không nhiều. Và theo một cách nghĩ thân thuộc là làm tốt bất cứ cái gì cũng khó.

Thì việc phi hư cấu lên ngôi không phải điều gì hay ho! HOÀNG BÌNH PHƯƠNG. Có lẽ xuất hành từ việc chưa chú trọng đầu tư.

Đọc đến dòng cuối. Nhưng sẽ là không hay nếu các nhà văn trẻ bỏ quên văn chương hư cấu vì lẽ họ sẽ đánh mất sự tưởng tượng-một trong yếu tố quan yếu làm văn học hấp dẫn muôn người bao đời nay.

Một số cuốn phi hư cấu cố ""lên gân"" chuyện có thật để kiếm chuyện làm quà như một số hồi ký của người đồng tính. Đây là điều không có gì lạ. Tô Hoài kể chuyện về đời mình gắn với các văn nghệ sĩ từ trước năm 1945 đến sự kiện rút cục là cái chết của nhà văn Nguyễn Tuân (năm 1987).

Đọc một lần không hẹn ngày đọc lại.