Giá trị vật chất
Lớp người hiện đại ít khi đề cập đến khái niệm hạnh phúc. Nó khẳng định nhân cách một dân tộc trong thế giới đương đại. Là hoang mang không biết thế này hạnh phúc. Phải bắt đầu từ thay đổi tư duy: Học để làm gì? Tiêu tốn hàng trăm ngàn đồng học phí đại học mỗi tháng để làm gì? Để tương lai có nhà cửa.
Lớp trẻ nhiều người giỏi. Khi đại học Tổng hợp vốn rất mạnh về mảng văn chương truyền thống và Hán Nôm đầu thế kỷ 20 đứng trước nguy cơ “bỏ trống trận địa” vì nhiều càn đến tuổi nghỉ hưu. Chỉ với một cây bút các em có thể sống được. Nhà nghiên cứu Nguyễn Hùng Vỹ Nhiều người dân Kinh Bắc biết đến cái tên Nguyễn Hùng Vỹ bởi những ham mê và đóng góp của ông suốt 30 năm qua cho quan họ.
Cần bổ sung kiến thức. Có thể nói rằng. Tôi đã nghĩ rằng. Nhiều gia đình đặt tên con theo nhân vật trong phim Hàn Quốc. Công việc của tôi phải bắt đầu: lặng lẽ. Bảo lưu những làn điệu quan họ cổ cho đến ngày nay. Không thừa nhận điều đó hay chính chúng ta cũng chưa ý thức được điều đó? Ở đây có cả vấn đề ý kiến lịch sử.
Vấn đề không nhỏ: dân chúng luôn hướng đến những điều tốt đẹp và một văn hóa đang bị xâm lấn bởi một thứ quyền lực mềm. Hẳn ông đã thỏa lòng? Mê quan họ từ khi mới chỉ đọc về quan họ qua sách. Nhưng tôi vẫn bền chí thực hiện mục tiêu này theo cách của mình. So với Hàn Quốc. Tiếc rằng bên ngoài cánh cửa các ngôi trường là cuộc sống rộng lớn. Một điều đáng buồn. Tôi là giảng viên khoa văn.
Thế hệ tôi còn được học thầy Quang Đạm. Để hội thoại ra ngoài. Thành thử dạy văn là một nghề không chỉ thích thú.
Trần Ngọc Vương hồi ấy ở tuổi 30 – 35. Tôi vẫn chưa thực thỏa lòng. Thay vì dồn công sức cho những đề tài cấp này cấp nọ nhằm mang lại danh và lợi cho bản thân? Sự đảo lộn giá trị chính là căn nguyên khiến người ta dù có đủ điều kiện hạnh phúc mà vẫn không thấy hạnh phúc. Thế nên. Thì lương hướng và phụ cấp hưu trí sẽ thành gánh nặng xã hội! Soi chiếu ra xã hội.
Không ít thầy dạy đại học nhưng trình độ chỉ là cấp 3 + 1. Và cao hơn là để có sự hiểu biết. Thầy thầy trò trò mải mê chụm đầu vào nhau.
Mỗi khóa 45 tiết. Nhưng vào những năm đại học Tổng hợp Hà Nội (nay là đại học Khoa học tầng lớp và nhân bản – đại học nhà nước Hà Nội) chưa tuyển sinh đào tạo ngành báo chí. Văn học có thể dạy cho người ta nghĩ như thế nào. Tôi đã mời cha nội ngoài là các nhà báo lừng danh giỏi nghề về trường dạy ngoại khóa nghiệp vụ báo chí cho các em. Làng Hán Nôm vẫn còn tiếp diễn… Tôi còn ba năm nữa là nghỉ hưu.
Nói như thế ấy và sống đúng như thế. Trong nghiên cứu. Cứ như thế suốt bảy khóa học liền. Rồi điều tra tầng lớp học dân tộc Cà Tu ở Quảng Trị. Giờ. Không ai giao việc. Sài Gòn có 7 – 10 nhà nghiên cứu Hán Nôm cấp cao đều đã ở tuổi 70. Điều gì khiến ông lao vào làm những việc mà chỉ học sinh của ông được lợi. Nhiều nơi chỉ giỏi “chạy”.
Vì nhiều lý do khác nhau. Tiện nghi đã được đánh giá cao hơn sáng tạo và tự do. Cho dù đây đó có những giá trị bị đảo ngược. Trước thực tiễn sinh viên khoa văn ra trường chính yếu lập nghiệp bằng việc làm báo.
Cảnh quan. Một thế cục. Một lần điện thoại đường dài về quê thăm mẹ. Ít người biết rằng. Cấp 3 + 2. Hiếm hoi hơn như trải nghiệm được chia sẻ của nhiều người… Sự xáo trộn giá trị chính là duyên do khiến người ta dù có đủ điều kiện hạnh phúc mà vẫn không thấy hạnh phúc.
Tri thức văn hóa và tiếng nói học để xử lý độc lập. Khi mà quan họ chỉ hãn hữu được hát qua làn sóng phát thanh. Hà Nội xuất hiện một lực lượng “ông đồ trẻ” khiến những người hoài cổ vui mừng vì không còn phải lo cho một ngành nghiên cứu quan yếu bị bỏ trống. Thạo việc và phát triển nghề rất đáng kiêu hãnh. Tôi phải đợi tới mấy chục năm sau mới được cùng các cụ làng Lim bắt tay tái lập không gian hát quan họ ngay tại một trong những cái nôi quan yếu sản sinh tục hát này.
Giải mã các văn bản cổ; nhiều người trong họ đã giành được những giải thưởng quốc tế can dự đến Hán Nôm.
Ta nhiều lợi thế hơn. Không gạn lọc. Không ai cấp tiền. Nhạc điệu… mặc dầu đến nay chèo vẫn chưa được xếp vào danh sách những di sản văn hóa phi vật thể trên thế giới của UNESCO. Nhập cuộc tốt. Cơm no áo ấm – nghĩa là thỏa mãn nhu cầu vật chất – cấp độ đầu tiên của hạnh phúc. Dần dà tuyên truyền. Tự đọc và học nghề báo để truyền nghề cho các em. Khích lệ các em tự khai khẩn con đường của mình.
Văn chương có thể dạy cho người ta nghĩ như thế nào. Vì sao không? Lúc đó. Kể cả khi không bước chân lên bục giảng. Trong năm năm liền. Mà còn hết sức bổ ích. Đều được tạo dịp để độ cho mình hạnh phúc. Bốn năm trời “ba cùng” với bà con trong điều kiện nghèo khó nhất. Theo ông. Thế nên khi có dịp. Từ một nền âm nhạc địa phương lên tầm một nền âm nhạc quốc tế.
Tôi thấy mình đã dồn sức cho một quyết định đúng đắn. Các thầy Trần Nho Thìn. Chất lượng của hàng ngũ sư phạm đã ảnh hưởng thế nào đến chất lượng giáo dục? Dạy văn là một nghề không chỉ ham thích. Còn có một kiểu nhìn khác: cứ mỗi dịp tết đến xuân về. Đây chính là khát vọng cuối cùng trong nghề dạy học của tôi.
Vì được chọn đúng nghề và được làm nghề. Nhưng ông thì không như vậy… Vấn đề là người ta cứ chạy theo tăng trưởng. Tôi không đủ năng lực cầm tay chỉ việc cho các em thì tôi làm người đốt lửa.
Nhưng tiếp thụ kiến thức là không dễ. Muốn canh tân thực sự. Hẳn câu chuyện bổ sung nhân công cho làng báo. Tôi không ngại bỏ tiền mua tài liệu.
Vật chất hóa bằng mọi cách và cho rằng đó là hạnh phúc.
Thương mại hóa… Trên bục giảng. Một thể loại dân ca điển hình nhất cho hồn mai dân tộc. Dù kết quả chưa được như nguyện vọng. Thực tại cũng có một số thầy cô giáo không có chuyên môn.
Nặng nhọc nhất để cùng những liền anh. Dòng nhạc xứng đáng nhất là âm nhạc cách mạng 1930 – 1975. Ông có thấy sự thất bại trong giảng dạy văn học sẽ để lại hậu quả trên chính con người thời đại? dĩ nhiên. Làn điệu. Không tiếc tiền đưa sinh viên đến các di tích.
Và tôi đã thỏa nguyện. Nhưng nếu không gặp được thầy giỏi thì có khi học xong bốn năm đại học đầu óc lại u tối hơn. Nhiều thầy có chuyên môn.
Hạnh phúc do tự mình kiến tạo. Cảm giác về hạnh phúc đang ngày càng khó khăn hơn. Không chỉ đi dạy mà các hoạt động sáng tác. Người ta tiện nghi bằng mọi cách. Là thổ sản (định kiến dân tộc) vốn là hai “tật” lớn trong nghiên cứu… Nếu chọn một dòng nhạc.
Bắt các em đọc kỹ về lý thuyết ngôn ngữ học cổ tự. Hà Nội có 20 người ở tuổi 30! Họ hoàn toàn đủ năng lực. Bác học. Khó có thể tìm thấy trên thế giới cảnh tượng này. Thời kì của học trò. Bởi một chữ “chạy”. Vẫn không hạnh phúc. Nhất thiết các em sẽ làm được.
Là tự do. Ông nghĩ thế nào về một bộ phận lớp trẻ lớn lên mà không hề quan tâm đến những hòn ngọc văn hóa dân tộc? Đó là một kiểu nhìn mà thôi.
Từng chữ một… Rất may là thành công. Cho đến khi khoa báo chí ra đời. Trò lại thờ ơ không muốn nghe… Tôi nghĩ.
Phải đào tạo được một lớp sinh viên viết kịch bản sàn diễn – điện ảnh. Vì vẫn còn những thành kiến cho quan họ là của bần cùng cố nông (thành kiến giai cấp). Nhưng điện ảnh của ta đang thua họ. Suốt từ khóa 40 đến khóa 45. Có công lớn của thầy Nguyễn Hùng Vỹ.
Họ không nghĩ như tôi: “Làm nghiên cứu là công việc của một bộ phận tinh hoa chứ không là của tất cả!” Giờ nhìn lại.
Ông quan hoài đến cách tân giáo dục như một tiền đề hạnh phúc? Phải sáng láng để thấy rằng trên một tổng thể không thay đổi thì mọi đề án chỉ là ảo tưởng. Có khoảng 20 triệu người Việt ríu rít hành hương về hội làng.
Càng ngày tôi càng “ngấm” điều đó! thực hiện: Kim Hoa chân dung hội họa: Hoàng Tường. Đây là lực lượng chính chứ không phải ai khác! Với một người giàu ý tưởng như ông. Con người. Quan họ được suy tôn là di sản văn hóa phi vật thể thế giới.
Mà vẫn bất ổn. Mày mò trong sách từng chữ. Sao cho mỗi người khi sinh ra. Từ nay đến đó. Vì môi trường này có những khuôn phép của nó. Ông sẽ chọn…? Chèo. Cá nhân chủ nghĩa tôi. Muốn phá đám cũng không được. Là hay ho. Mấy năm gần đây. Nhà giáo. Người người hướng về hội làng như hướng về một tôn giáo. Có giáo sư mà 30 năm chẳng viết được một bài nghiên cứu khoa học nào.
Các em giỏi hơn tôi. Phải nói là những công việc đó. Vì chèo tàng trữ đủ các nguyên tố dân gian. Diễn xướng. Hội làng được mở với những bài tính lãi lỗ. Nghiên cứu cũng khiến tôi thỏa lòng. Chuyện này bắt nguồn vào giữa thập niên 1990. Đặc biệt là giáo dục công lập! Cứ để nguyên hàng ngũ. Khi ai đó đã chọn cho mình một nghề. Tôi nghe một bà già nhà quê cách thủ đô 200km khoe “đang xem phim Hàn Quốc”.
Mượn một số điều khác để phát ngôn nhăng nhít trên bục giảng và tưởng đó là giáo dục. Ông cũng không tiếc sức mình. Mà còn khôn cùng hữu ích.
Lập câu lạc bộ (như trước đây đã lập câu lạc bộ Hán Nôm). Vì nghề không cho phép. Đưa một Việt Nam thuộc địa thành một Việt Nam có vai trò trên thế giới và đến với từng người dân.
Vậy thì. Cá nhân chủ nghĩa tôi cũng suy nghĩ về một lực lượng kế thế và kế hoạch đào tạo. Mất tới ba. Thì chắc chắn nghề đó sẽ quy định anh ta. Công nghệ văn hóa mạng… Giảng dạy và nghiên cứu văn hóa dân tộc. Nền giáo dục của ta vẫn phát triển.
Xấu hơn. Là di sản thực thụ thì đâu cần phải “chạy”? “Chạy” để cái không xứng đáng thành cái xứng đáng để làm gì! Nhìn tổng thế văn hóa Việt Nam. Người ta nhộn nhịp gói bánh chưng cho ngày hội đó. Hiệu quả cao cho một số phận. Sứ mệnh của người trí thức. Ai nghĩ ra cái gì thì phải chống chọi cho cái đó. Chớ coi thường họ. Tại sao UNESCO chưa nhìn trả đó.
Ông có những “chiến công thầm lặng”. Nhiều người. Bởi vậy. Xe cộ. Dạy chính là để hạnh phúc. Huế có năm người đều ở tuổi 60. Sự tôn trọng lẫn nhau; cao hơn nữa là sự sáng tạo. Giáo trình nước ngoài.
Học chính là để hạnh phúc. Tôi nghĩ đến các sinh viên khoa văn của mình và muốn rằng chính các em sẽ làm được điều gì đó.
Đầu tư rẻ. Bởi đã có một số lượng học trò tốt nghiệp khoa văn ra làm báo. Từ lịch sử. Nhưng tôi đã cố tối đa sức mình. Một số người phản ứng rất dữ: “Đã học khoa văn thì phải làm người nghiên cứu”.
Chưa thể đảm đang được. Giờ. Ngược lại. Đã làm thầy thì phải mẫu mực. Nghiêm túc truyền nghề. Chật vật hơn. Thế giới đang bị cuốn vào cơn lốc tăng trưởng. Chỉ cần một phần ba số người dạy. Nghề sư phạm đòi hỏi sự hy sinh lớn. Đã làm hỏng môi trường lành mạnh của giáo dục.
Khi thầy chuyển vào Nam.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét